Description
Ricca leaves bequests to the synagogues of Sciacca, Trapani, and Caltabellotta. As is typical in these Sicilian sources, the synagogue is called a "miskita" (i.e. mosque). She also leaves money to marry off Jewish orphan girls, along with bequests to other relatives.
In her original will, Ricca names her son Manuele as her universal heir. Should he die without heir, her husband (of the same name) should become her universal heir.
A codicil to this will exists, written two days later by the same notary. In this codicil, Ricca changes her mind about who should be named universal heir should her son die without issue. Instead of her husband, she names her sister, Milicha, the widow of Leone Cuyno.
The codicil contains the signatures of each of the five Jewish signatories in Hebrew letters (Judeo-Arabic), and then the notary offered the names in Latin letters (Sicilian).
TRANSCRIPTION from Scandaliato, pp. 196-200
Sez. Archivio di Stato di Sciacca, Notai defunti, notaio A. Liotta, vol. 11, 18 Luglio 1436.
XVIII iulii Testamentum Ricce uxoris Manueli Balam Testamur quad Ricca mulier iudea uxor Manuelis Balam iudei de Sacca presens eoram nobis, iacens in lecto infirma corpore, sana tamen mente et sui racionabilis intellectus existens, in sua bona et perfecta memoria articulariter loquens, timens divinum iudicium et horam mortis incertam, cum nil certius morte et nil incertius hara mortis, volens de suis bonis temporalibus disponere, presens suum ultimum nuncupativum testamentum per manus mei predicti notarii facere procuravit; in primis quidem instituit, fecit, creavit et sollenniter ordinavit suum heredem universalem in omnibus bonis suis mobilibus et stabilibus ubicumque melius existentibus et apparentibus Manuelem pupillum £ilium suum in pupillari etate silicet in instancia constitutum, natum ex se et dicta Manueli eius viro; et si forte dictus filius suus mori contingerit in pupillari etate vel quandocumque sine filiis de suo corpore legitime descendentibus, substituit sibi dictum Manuelem virum suum, quo casu idem Manuel eius vir heres substitutus teneatur dare lectum unum pro maritagio unius orfane eligende per ipsum et infrascriptos fideycommissarios. Item legavit miskite eorum olei cafisos tres, silicet miskite Terre Sacce; item legavit etiam miskite iudeorum Terre Trepani cafisum olei unum pro anima sua; item etiam legavit miskite iudeorum Terre Calatabellocte pro anima sua olei cafisum unum;item legavit Milike sorori sue par unum linteaminum alborum et fardam unam linteaminis de serico et inburlachum unum, que bona fuerunt condam comunis matris dictarum Milike et ipsius testatricis. Item dixit dicta testatrix possidere una cum eius viro Manueli comuniter quandam vineam, sitam et positam in territorio sacce in contrata Putei Calcari, prope vineam Pini de Domino Petro ex parte meridici, prope vineam magistri Manfridi de Bickecto ex parte septentrionis, prope viam Johannis Bumaxicatu ex parte orientis et alias confines, cum sua terra vacua ac iuribus et pertinenciis suis, cum onere census solvendi nobili Petro Garro domino territorii predicti, quam quidem vineam dicta testatrix donacionis nomine que dicitur mera, pura, simplex, irrevocabilis inter vivas dedit, donavit, tradidit et assignavit Sesio de Asesio iudeo mediano eius patruo, presenti et recipienti, oneratam unciis prout stat ad presens, de consensu, voluntate et assensu dicti Manuelis Balam viri sui, presentis et volentis et ipsam auctorizantis ac cedentis omnia iura que ipse Manuel habet in vinea predicta; itaque ab hodie in antea idem Assesius sit et esse debeat verus dominus et patronus vinee predicte cum hoc pacto et condicione, quad dicta vinea non possit alienari nee aliquo nomine capi per aliquos forte creditores dicti Assesi et debita contracta temporibus preteritis sive contrahenda per ipsum Sesium, ymmo maneat presentis dicti Sesium, et si casu aliquo per creditores esset inpedita, quad dicta vinea vadat et sit filiorum dicti Assesii, silicet de herede in heredem. Item legavit etiam dicte Milike sue sorori guardacore unum de Florencia et carcham unam et udicam unam, que fuerunt eorum comunis matris, ac etiam legavit dicte Milike sue sorori chintum unum de dolo; item legavit dicta Assesio eius patruo mantum unum et caputeum unum de visito; item legavit magistro Moysi Cuyno £ilia dicte sororis sue mantum unum et caputeum unum de visito; item legavit Xangueli Cuyno fratri dicti magistri Moysi mantum unum et caputeum unum de visito; item legavit Challufo reliquo fratri ipsorum magistri Moysi et Xanguelis caputeum unum de visito; item legavit caputeum unum reliquo fratri eorum nomine Busacca de visito; item legavit Sictute eius nepti filie dicte Milike udicam unam; item legavit quandam guarnachiam corporis sui coloris viridis, quam habet indosso, Riccune iudee mulieri de Trepano; item legavit Pullare de Chayobeno lavandera pilliciam unam corporis dicte testatricis et guarnachiam unam colori celesti corporis sui; item legavit Iacob de Assesi eius patruo caputeum unum de visito; item legavit fratribus dicti Manuelis viri sui caputeum unum pro quolibet; item elegit suos fideconmisarios et presenti testamenti executores predictum virum suum Manuelem et prefatum Sesium de Assesi eius patruum, quibus dedit licenciam etc, et hec est sua ultima voluntas etc.
Ego Guillelmus de Altavilla Testor
Ego Albertu de Campana Testor
Lia Pulvirecta
Bracha de Saracusa
Azarella de Saragusa
Marzucu de Assesi
Brachuni de Mazara
Codicillo del precedente testamento, 20 Luglio 1436.
XX iulii Codicillus Ricce iudee
Testamur quad cum Ricca mulier iudea uxor Manuelis Balam iudei suum condiderit testamentum manu mei predicti notarii, in quo quidem testamento suam heredem universalem instituerit in omnibus bonis suis Manuelem £ilium suum legitimum et naturalem, natum ex se et dicta Manueli viro suo in instancia constitutum, cui Manueli heredi suo casu quo contingerit mori in pupillari etate vel quandocumque sine liberis de suo corpore legitime descendentibus substituisset dictum Manuelem virum suum, propterea prefata Ricca, volens codicillare et aliqua addere seu minuere, quia voluntas Testatoris seu Testatricis est acceptilatoria usque ad mortem, presens coram nobis, languens corpore, sana tamen mente, suum presens codicillum per manus mei predicti notarii facere procuravit in hunc modum videlicet: quod predicta Ricca acceptat et ratificavit dictum suum testamentum et heredis institucionem et omnia in eo contenta, ademit tamen ac volerit et mandavit quod, si casu aliquo dictus suns filius et heres mori contingerit in pupillari etate vel quandocumque sine liberis de suo legitime descendentibus, substituit eidem filio suo Milicham sororem suam relictam condam Leonis Cuyni, ad quam voluit, casu supradicto superveniente, omnia et singula bona sua ipsius Testatricis mobilia et stabilia et alia quecumque et totam dietam hereditatem reverti debere; item legavit dicte sue sorori Miliche ultra bona sibi ligate in testamento ista bona videlicet: quandam caldariam de here capacitatis trium quartariarum et tobalias duos de serico, que bona fuerunt condam matris eorum; item legavit etiam ultra supradicta bona et alia contenta in testamento ipsi sorori sue dobleria duo et guardanappa tria, in ceteris antem dictum suum testamentum ratum, planum obtineat verbum firmitatis, et hec.
Premissa.
Testes: David de Aron, Gaudius de Bulfarachi, Vita de Chandorellu, Fariuni Furmintinu, Sabutu de Saragusa.
Altro Codicillo de! precedente testamento, 21 Luglio 1436.
XXI iulii XIIII indicionis
Testamur quod cum Ricca mulier iudea uxor Manuelis de Balam presens co ram no bis, iacens in lee to infirma corpore, sana tam en mente et sui racionabilis intellectus existens, in sua bona et perfecta articulariter loquens, tirnens divinum iudicium repentinum et horam mortis incertam, cum nil certius morte et nil incertius hora mortis, volens de suis bonis temporalibus disponere et anime sue salubriter providere, presens suum ultimum et nuncupativum testamentum per manus mei predicti notarii facere procuravit; in prirnis quidem instituit, fecit, curavit et sollemiter ordinavit suam heredem universalem in omnibus et singulis bonis suis mobilibus et stabilibus ubicumque melius existentibus et apparentibus Manuelem £ilium suum legitirnum et naturalem in instancia constitutum, natum ex se et dicta Manueli Balam eius viro, excludente ipsum ab omni iure Falcidie et Tibillianice quarte; et si forte dictus eius £illus et heres mori contingerit in pupillari etate vel quandocumque sine liberis de suo corpore legitirne descendentibus, eo casu substituit dicta filio suo Milicham sororem dicte testatricis, relictam condam Leonis Cuyni, quo casu substitucionis predicte dicta Milicha heres substituta dare teneatur pro anima testatricis predicte lectum unum uni orfane eligende per earn et fideconmissarios; item prelegavit dicte Miliche sue sorori par unum linteaminum alborum; inburlachum unum, fardam unam linteaminis de serico; item guardacore unum de Florencia, carcham unam et udicam unam, que bona fuerunt condam comunis earum matris, ut ipsa testatrix dixit; item etiam prelegavit dicte sue sorori caldariam unam capacitatis trium quartariarum ac etiam tobalias duas de serico, dobleria duo et guardanappa tria; item prelegavit... dicte sue sorori chintam unam de visito; item legavit miskite iudeorum Terre Sacce olei cafisos tres; item legavit pro anima sua miskite iudeorum Terre Calatabellocte olei cafisum unum et etiam legavit miskite iudeorum Terre T repani olei cafisum unum, item legavit Sesio de Assesi eius patruo mantum et caputeum unum de visito; item legavit magistro Moysi Cuyno et Xangueli Cuyno suis nepotibus mantum unum et caputeum unum de visito pro quolibet; item legavit Challufo Cuyno et Busacce Cuyno fratribus suis nepotibus caputeum unum pro quolibet; item legavit Sictute eius nepti filie dicte Miliche udicam unam; item legavit Riccune iudee de Terra Trepani quamdam guarnachiam corporis ipsius testatricis coloris viridis usitata; item legavit Pullare lavandere de Chayono pilliciam unam et guarnacham unam corporis ipsius testatricis; item legavit fratribus dicti Manuelis viri sui suis cognatibus caputeum unum de visito pro quolibet; item legavit Jacob de Assesi eius patruo caputeum unum de visito; item voluit et mandavit quad quedam donacio inter vivas facta de quadam vinea et terra vacua, sita in contrata Putei Calcari Sesio de Assesio suo patruo, que donacio fuit inserta et facta infra quoddam suum testamentum, manu mei predicti notarii factum, sit firma et valida cum omnibus suis condicionibus, casso dicta testamento et aliis forte testamentis et codicillis per earn hactenus factis, presente tamen in suo robore valituro. Item instituit, curavit et sollenniter suos fideconmissarios et sui presentis testamenti exequutores dictum Manuelem de Balam virum suum et predictum Sesium de Assesio eius patrum, quibus dedit licenciam et liberam potestatem, quad post mortem dicte testatricis propria auctoritate possint et valeant intrare et capere tantum de suis bonis dicte testatricis, quod satisfaciant presens testamentum et suam voluntatem. Item voluit et mandavit, non obstante substitucione predicta, quod in casu quo dictus filius suus et heres universalis mori contingerit in pupillari etate vel quandocumque sine liberis de suo corpore legitime descendentibus, quod dicta hereditas sit et dicto filio suo substituit dietam Milicham suam sororem, ut supra, et dictum virum suum in equali porcione. Itaque dictus vir suus Manuel et dicta Milicha sua soror sint equales quilibet pro medietate heredes substituti dicto filio suo heredi universali, ad quos Manuelem virum suum et Milicham suam sororem dicta hereditas perveniat in casu supradicto mortis dicti filii sui. Et hec est sua ultima voluntas et suum ultimum testamentum quam et quod voluit et mandavit valere, iuraverunt testes etc.
Testes: Bracha de Saragusa, Lia Pulvirecta, Chalifi lu Medicu, David de Aron, Vita Chandarellu, Xibiteni Tonnina, Sabutu de Saragusa.
Source
Sezione di Archivio di Stato di Sciacca
ORIGINAL: SASS, not. A. Liotta, reg. 2, vol, 11, fols. 221r-222r (18 July 1436)
CODICIL: SASS, not. A. Liotta, reg. 2, vol. 11, fols. 22v-223r (20 July 1436)
CODICIL: SASS, not. A. Liotta, reg. 2, vol. 11, [FOLIOS UNKNOWN] (21 July 1436)
TRANSCRIPTION of the original will in: Scandaliato, L'ultimo canto di Ester, pp. 196-200.
See Perani, "Le firme in ebraico e in giudeo-arabo dei Bulfarag, parenti di Guglielmo Raimondo Moncada, in atti dei notai di Sciacca e Caltabellotta e nella ketubbah di Giv'at Lot," 138-139.